بررسی چهره ی عرفانی ابلیس در آثار نثر فارسی قرن سوم تا هفتم هجری.

چکیده این پژوهش با هدف بررسی بیشترچهره ی ابلیس در قرآن و معارف اسلامی و چگونگی تحول شخصیت او از منفی به مثبت در آثار برخی عرفای مسلمان ایران انجام شده است.همچنین به بررسی وریشه یابی عوامل این امر ومعرفی آرای نظریه پردازان ابلیس ستایی و دفاع از ابلیس درعرفان می پردازد. بررسی چهره ی ابلیس در متون عرفانی نثر فارسی از قرن سوم تا هفتم هجری می تواند نمایان گر چگونگی تحول اندیشه ی اسلامی –ایرانی و عرفانی درباره ی ابلیس باشد.سرچشمه ی این شناخت ، قرآن کریم و منابع وابسته(تفاسیر قرآن و نهج البلاغه) است که دیدگاهی منفی نسبت به ابلیس ارائه می دهند. اما در پی نظریه پردازی عارفان ایرانی مسلمان همانند: حلاج ، احمدغزالی وعین القضات یک جریان فکری با گرایش دفاع از ابلیس به وجودآمد که به جریانی مخالف با جامعه ی روز تبدیل شد و موافقان و مخالفانی یافت. این اختلاف بعدها و پس از عین القضات منجربه پیدایش جریان فکری میانه ای درباره ی ابلیس شد.بدین ترتیب یکی از سرچشمه های ابلیس ستایی ، فرقه های اهریمن پرستی درایران باستان بوده است که پس از اسلام در میان عارفان وحکمای ایرانی جریان داشته است و ریشه های کهن ایرانی دارد و علل آن را باید در گذشته ی آیین زردشتی و جهان بینی ثنوی ایرانیان و عقاید مبتنی بر نوروظلمت و خیروشر دانست. واژه های کلیدی: عرفان ، عرفان اسلامی-ایرانی ،نثرعرفانی فارسی، ابلیس ، ابلیس ستایی، اهریمن، شیطان .